Paolo dal Pozzo Toscanelli

Paolo dal Pozzo Toscanelli (1397 – 10 Mayıs 1482), İtalyan matematikçi, gökbilimci ve haritacı.

Astronomi[değiştir | kaynağı değiştir]

Toscanelli kuyruklu yıldızlar hakkında yaptığı çalışmalar ve özelllikle yörüngelerinin hatasız hesaplanması ile tanınır. Bu çalışmalarından en bilineni 1456 yılında keşfettiği kuyrukluyıldızdır, aynı kuyrukluyıldız 1768 yılında dünyamızının yakınlarından yeniden geçtiğinde Halley kuyruklu yıldızı olarak bilinecektir.

Rönesans Floransası[değiştir | kaynağı değiştir]

Uzun hayatı boyunca zekası ve geniş ilgi alanı sebebiyle Rönesans Floransasının etkin isimlerinden birisi olmuştur. Bu dönemdeki arkadaşları arasında Duomo’nun mimarı Filippo Brunelleschi, filozof Marsilio Ficino, matematikçi, yazar ve mimar Leone Battista Alberti ve Kardinal Nicolaus Cusanus sayılabilir.

Toscanellli, Kardinal ile birlikte Floransa ve Roma’dan çok sayıda aydınla beraber Antik Yunan matematik çalışmalarını takip etmiş ve Brunelleschi ve Alberti’nin yanı sıra aralarında olan Trabzonlu George ve Papa V. Nicolas olan düşünürle beraber çalışmıştır.

Toscanelli hayatının neredeyse tamamını Floransa’da geçirmiş, zaman zaman Roma’ya seyahat etmiştir. Avrupa’nın değişik yerlerinde yaşayan bilimadamlarıyla yazışmalarını içeren çok sayıda mektup bulunmakta olsa da bunlar üzerine detaylı bir araştırma çalışması yapılmamıştır.

Coğrafi keşiflere katkısı[değiştir | kaynağı değiştir]

Toscanelli’ye göre 1474 yılında dünya (Amerika kıtası olması gereken yerde açık mavi ile gösterilmiştir)

1439 yılında Floransa Konsiline katılan Bizanslı filozof Plethon, Toscanelli’nin İtalya’da o zamana dek bilinmeyen Yunan coğrafyacı ve gezgin Strabon’un seyahatleri, haritaları ve yazılarıyla tanışmasına yol açar. Neredeyse 35 yıl sonra İtalya artan bilgi ve kültür seviyesiyle Rönesans olarak adlandırılan döneme girecektir^[1].

1474 yılında Toscanelli, Lizbon Katedralinde rahip olan ve sürekli olarak yazıştığı Portekizli Fernão Martins’e yazdığı mektupta Asya’ya ve o dönemde çok önem taşıyan Baharat Adalarına batıya giderek ulaşma yollarını detaylı şekilde anlatmıştır^[2]. Martins bu mektubu Portekiz kralı V. Alfonso’ya iletecektir. Mektubun aslı kaybolsa da varlığından yine Toscanelli sayesinde haberdar oluyoruz. Toscanelli aynı mektubu, bir haritayla beraber Kristof Kolomb’a gönderecek, Kolomb ise mektupla beraber haritayı Yeni Dünya’ya doğru çıktığı yolculukta beraberinde götürecektir^[3].

Çin heyeti ile birlikte[değiştir | kaynağı değiştir]

Doğruluğu kanıtlanmamış bir hikâyeye göre Toscanelli 1432 yılında Papa’yı ziyarete gelen bir Çin heyeti ile yapılan görüşmelere katılmıştır. Bu görüşmelerde birçok Çin keşfinden bahsedilmiştir. Bu ziyaretten sonra sanatçı ve mühendis olan Taccola^[4] çok sayıda bilimsel çalışma yapacak ve onu takip eden Brunelleschi ve Leonardo da Vinci gibi bilimadamlarının çalışmalarına yol gösterecektir.

1. ^ Ancak Toscanelli dünyanın büyüklüğünü yanlış hesaplayadığından dolayı Kristof kolomb yeni bir kıtaya ayak bastığını fark etmeyecektir.